|
وبلاگ شخصی من وبلاگ وحید جنتی Posted: 23 Dec 2013 03:36 PM PST مقدّمه برخی از تعبیرهایی که در روایات در مورد دولت و حکومت امام مهدی(ع) آمده، به شرح زیر است: یکی دیگر از تعبیرهایی که از دولت مهدوی شده، ولی کمتر مورد توجّه قرار گرفته، تعبیر آخرین دولت است. در این نوشتار برآنیم تا در این باره سخن بگوییم. در این بحث سه مسئله مطرح خواهد شد؛ یکی اینکه منشأ این تعبیر چیست؟ دیگری اینکه معنی آخرین دولت چیست؟ و سوم اینکه علّت آخر بودن دولت مهدوی کدام است؟ این تعبیر در کلمات نورانی معصومان(ع) وجود دارد. امام باقر(ع) می‌فرمایند: همچنین روایت شده که امام صادق(ع) در بسیاری از اوقات این شعر را زمزمه می‌کردند که: در پاره‌ای از روایات، این حقیقت با عبارت عاقبت از آن ما خواهد بود آمده و آیۀ شریف «والعاقبۀ للمتّقین» به همین حقیقت تفسیر شده است، این مسئله را در کلام امام باقر(ع)که در آغاز سخن نقل کردیم، به وضوح می‌بینیم. در این کلام، امام حسن(ع) با بیان این جمله که عاقبت از آن ما است، به این حقیقت توجّه می‌دهند که دولت اهل‌بیت(ع)، دولت آینده است. جالب اینکه امام علی(ع) سخنان فرزندشان را می‌شنیدند. پس از اتمام مراسم نماز و بازگشت امام حسن(ع)، امام علی(ع) به او نگاهی کرد و بی‌اختیار، اشک‌هایش بر گونه‌هایش جاری شد و از فرزندش خواست که نزدیک آید و میان چشمانش را بوسید و این آیه را خواند که: این برخورد امام علی(ع)، حکایت از تأیید سخن امام حسن(ع) دارد. همچنین نقل شده که در خطبۀ دیگری نیز امام حسن(ع) همین جملات را دربارۀ دولت اهل بیت(ع) بیان کردند.۷ از امام باقر(ع) نیز نقل شده که ایشان دولت‌های دیگر را دولت حال نامیده‌اند و دولت اهل بیت(ع) را دولت آینده. ابوبکر حضرمی می‌گوید: وقتی امام باقر(ع) را نزد هشام در شام بردند، هشام اهل بیت(ع) را به تفرقه‌افکنی متهم ساخت و بدین وسیله امام را بسیار توبیخ کرد. به دنبال وی حاضران مجلس نیز به نکوهش امام(ع) پرداختند. وقتی آنان خاموش شدند، امام باقر(ع) برخاست و فرمود: از آنچه تا کنون نقل کردیم، به خوبی روشن می‌شود که اهل‌بیت(ع) از دولت حضرت مهدی(ع) به عنوان آخرین دولت» یاد کرده‌اند. اکنون دو سؤال مطرح است: نخست، آخرین دولت بودن به چه معنا است؟ و دوم، علّت آخرین دولت بودن دولت حضرت مهدی(ع) چیست؟ پس با دو پرسش روبه‌رو هستیم؛ یکی تفسیر آخرین دولت و دیگری تعلیل آخرین بودن. در پرسش اوّل می‌خواهیم بدانیم منظور از صفت آخرین بیان مفهوم زمانی است یا فکری و اندیشه‌ای؛ در برخی روایات آمده است که دولت اهل‌بیت(ع) پس از حاکمیت همۀ اندیشه‌های بشری تحقّق می‌یابد و بنابراین این معنا به ذهن می‌رسد که شاید صفت آخرین برای بیان این واقعیّت است که دولت امام مهدی(ع) یا به تعبیر دیگر نظریۀ ولایت و امامت، آخرین و مترّقی‌ترین اندیشه در زمینۀ حکومت است. البتّه امکان دارد که پس از ارائه و اجرای این نظریّه، بار دیگر حکومت به دست نااهلان و نامحرمان بیفتد. امام صادق(ع) نیز در این باره می‌فرمایند: و بعد از حکومت ما حکومتی نباشد؛ زیرا ما همان کسانی هستیم که عاقبت از آنان است، خداوند می‌فرماید: «سرانجام نیک از آن پرهیزکاران است». جالب اینکه این جمله از قرآن کریم، فراز پایانی آیه‌ای است که در آغاز آن چنین آمده است: در حدیث دیگری از امام باقر(ع) که پیش از این فرازی از آن را نقل کردیم، باز استشهاد به آیۀ شریفه «والعاقبۀ للمتّقین» وجود دارد: در برخی از روایاتی که در آنها مسئلۀ آخرین دولت بودن حکومت امام مهدی(ع) مطرح شده، علّت آن نیز تبیین شده است. مثلاً امام باقر(ع) پس از آنکه می‌فرمایند: دولت ما آخرین دولت است و پیش از آن، همۀ صاحبان قدرت و اندیشه به حکومت می‌رسند، در بیان علّت آن می‌فرمایند: همچنین امام صادق(ع) پس از آنکه می‌فرمایند: «پیش از برقراری دولت ما همۀ گروه‌ها به حکومت می‌رسند»، علّت این تقدّم و تأخّر را چنین بیان می‌دارند: از مجموع این دو حدیث چنین برمی‌آید که علّت تأخّر دولت امامت، اتمام حجّت تاریخی و عملی است. باید بشر به تجربه دریابد که راه عدالت جز از طریق اهل‌بیت(ع) نمی‌گذرد و برقراری عدالت جز به دست مردان عدالت‌پیشه و امامان معصوم(ع) ممکن نیست. تبیین این حقیقت در گرو توجّه به این سه امر است: دوم، اجرای عدالت نیاز به مردان عادل دارد. هر دستی توان عدالت‌گستری ندارد. عدالت‌گستری نیاز به مردانی دارد که معصوم و از هرگونه هوس به دور باشند. مردان آلودۀ هوس، به هوس رفتار می‌کنند نه به عدالت. آنکه به هوس رفتار می‌کند و پیرو هوای نفس خویش است، توان اجرای عدالت را ندارد. به همین جهت در اندیشۀ شیعی، یکی از شرایط امامت، عصمت است. با توجّه به این سه امر، یک بار مسئله را مرور می‌کنیم: چون عدالت مهم‌ترین نیاز بشریت است، خداوند هیچگاه زمین را بدون امام عدالت‌گستر نگذاشته است؛. ولی از آنجا که حاکمیت عدالت، گذشته از وجود امام عدالت‌گستر، به عدالت‌پذیری ملّت نیز نیاز دارد، سؤال این است که اگر پذیرش عدالت و تحمّل عدالت وجود نداشته باشد، چه باید کرد؟ اوّلین اقدام، احتجاج قولی است. در این مرحله باید به روشنگری پرداخت و موقعیّت پیش آمده را توضیح داد و عاقبت راهِ برگزیده شده را روشن ساخت تا حجّت وجود داشته باشد. اگر این اقدام نتیجه‌ای نبخشد و مردم عدالت‌پذیر نشوند، نوبت به گام دوم می‌رسد که حجّت عملی است. در این گام باید مردم آنچه را به آنها گفته شده است، ولی نپذیرفته‌اند، در عمل مشاهده کنند، بن‌بست‌ها را ببینند و به تجربه دریابند که هیچ راهی برای تحقّق عدالت، جز راه امامت وجود ندارد. به بیان دیگر اگر بشر راه خود را از راه امامت جدا ساخت و به هشدارها و اندرزهای امامان گوش نداد، به خود واگذار می‌شود تا آنچه را درست می‌پندارد، عمل کند و بپذیرد و در این راه دریابد که هیچ‌کدام کلید عدالت نیست. اگر بشر به تجربه درنیابد که هیچ راهی به عدالت ختم نمی‌شود و هیچ حاکمی توان اجرای عدالت را ندارد، مدّعیانی پیدا خواهند شد که بگویند راه و روش و هدف ما هم همین است و بدین سان مردم را گمراه سازند؛ امّا اگر هرکس و هر صاحب عقیده‌ای و هر گروهی آنچه را دارد بیان کند و به اجرا درآورد و عملاً ثابت شود که توان اجرای عدالت را ندارد، آنگاه وقتی دولت امامت شکل میگیرد، هیچ‌کس نمی‌گوید: اگر ما هم می‌بودیم چنین می‌کردیم و چنین ادّعایی از هیچ‌کس پذیرفته نمی‌شود و خریداری نخواهد داشت. برای عینی شدن بحث می‌توان نگاهی به انواع حکومت‌های بشری و انواع ایده‌های بشری انداخت. روزگاری دورۀ حکومت‌های سلطنتی مطلقه بود. سپس حکومت‌های سلطنتی مشروطه مطرح شد. بعد از آن جمهوریّت و دمکراسی مطرح شد. گاهی حکومت‌های دینی نیز تجربه شده‌اند؛ مثل حاکمیت مسیحیّت و کلیسا در قرون وسطا و افراطیون یهودی (صهیونیست‌ها) در اسرائیل. همچنین انواع ایده‌ها و نظریّه‌های بشری ارائه شده‌اند مثل لیبرالیسم و کمونیسم. البتّه بررسی دقیق این بحث با زاویۀ نگاه مطرح شده، خود تحقیق مستقلّی را می‌طلبد؛ ولی نکتۀ مهم این است که هیچ‌کدام از نظام‌ها و ایده‌های بشری توان ادارۀ عادلانه جوامع بشری و پاسخ قانع کننده به پرسش‌های بشر را ندارند. این واقعیت تلخ، پیش از این در کلمات معصومان(ع) اعلام شده بود؛ امّا بشر به این هشدارها و اندرزها اهمّیتی نداد و با خیره‌سری، راه پر مخاطرۀ آزمون و خطا را انتخاب کرد و هزینه‌های سنگین بسیاری را پرداخت و هنوز هم می‌پردازد و خواهد پرداخت. همۀ ایده‌ها حاکمیت یافتند و در عمل به بشر ثابت شد که هیچ‌کدام توان اجرای عدالت را ندارند. در نهایت پس از شکست همۀ ایده‌های ممکن، بشر با سرخوردگی و سرافکندگی درخواهد یافت که سعادت دنیا و آخرت او، در اندیشه‌های آسمانی و نظام الهی است. این مفهوم همان سخن امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است که فرمودند: باید در عمل ثابت شود که هیچ‌کس توان اجرای عدالت را ندارد تا پس از آن عدالت‌گستر واقعی ظهور کند و زمین را پر از عدل و داد نماید، پس از آنکه از ظلم و ستم پر شده است. شایان ذکر است که سخن بالا هرگز به معنای کنار گذاشتن هرگونه تلاش و کوشش برای برقراری عدالت در عصر غیبت نیست؛ که این خود اندیشه‌ای انحرافی و در تعارض با خواستۀ ائمۀ اهل بیت(ع) است؛ بلکه به این معناست که هیچ دولتی، اگر چه دولتی دینی، نمی‌تواند و نباید ادّعا کند که توان برقراری عدالت کامل را به طور مستقل و منهای حاکمیت امام عصر(ع) دارد. بنابراین چنان‌که از سیرۀ قولی و عملی امام راحل(ره) نیز برمی‌آید، مسلمانان باید در عصر غیبت هم خود عدالت‌گستری پیشه کنند و هم امیدوار به تحقّق کامل عدالت به دست توانای امام مهدی(ع) باشند. پی‌نوشت‌ها: 
نظرات شما عزیزان:
درباره وبلاگ  به وبلاگ من خوش آمدید آخرین مطالب 
آرشيو وبلاگ
نويسندگان پیوندهای روزانه پيوندها
|
|||
 |
تبادل لینک هوشمند 